Σκηνοθεσία: Pietro Marcello Γλώσσα: Ιταλική Διάρκεια: 129’
Η σημερινή ταινία βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jack London. Πολλοί θα πουν ότι η ταινία δεν δικαιώνει τον συγγραφέα του πρότυπου βιβλίου. Εγώ θα διαφωνήσω. Είναι κάτι διαφορετικό. Το φιλμ δεν αφηγείται τόσο μια ιστορία παρά μια ύπαρξη. Αυτή ενός επαναστατημένου ανθρώπου. Ενός αντισυμβατικού που θέλει να ακουστεί η φωνή του.
Πρωταγωνιστής της ιστορίας μας ο Martin Eden (Luca Marinelli). Ναυτικός στο επάγγελμα. Ανειδίκευτος εργάτης, από μικρός στα ταξίδια. Κατάγεται από την κατώτερη εργατική τάξη της Νάπολη. Γοητευτικός, φιλότιμος και φιλομαθής. Μια μέρα σώζει έναν πλούσιο νεαρό από τα χέρια ενός μεθυσμένου ναύτη. Ο ευγνώμων νέος τον οδηγεί στο παλάτι που κατοικεί. Εκεί γνωρίζει την πανέμορφη Elena (Jessica Cressy). Αριστοκράτισσα, φιλόμουση με αφελή συμπεριφορά. Την ερωτεύεται παράφορα και προσπαθεί να την γοητεύσει, ως γνήσιος ρομαντικός, με τα ποιήματά του. Η ελλιπής του μόρφωση όμως τον περιορίζει. Παρ’ όλα αυτά, είναι πεισματάρης με μεγάλα όνειρα. Έτσι λοιπόν, προσπαθεί ως αυτοδίδακτος να γίνει καταξιωμένος συγγραφέας. Ο φιλόδοξος ναύτης έρχεται σε επαφή με την μπουρζουαζία αλλά και με το συνδικαλιστικό σοσιαλιστικό κίνημα. Γνωρίζει διάσημους ποιητές και δουλεύει αδιάκοπα πάνω στο έργο του. Οι ταξικές διαφορές του με την Elena καθώς και το αυταρχικό της οικογενειακό περιβάλλον οδηγούν το ζεύγος σε ρήξη. Ο καρδιοχτυπημένος Martin συμβιβάζεται με τον έρωτα μιας άλλης. Με τον καιρό καταξιώνεται επαγγελματικά, αποκτώντας την πολυπόθητή του αναγνώριση. Άξιζε όμως όλος αυτός ο μόχθος;
Τεχνικά, η ταινία είναι άρτια επιμελημένη. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι το ρετρό στυλ που αποδίδεται με την σέπια απόχρωση και τα θολά φίλτρα. Μας δίνουν την αίσθηση μιας Ιταλίας των 50s και 60s, παρόμοια με αυτή των έργων του Bertolucci αλλά του Luca Guadagnino (Call Me By Your Name). Κατά διαστήματα εμφανίζονται άσχετα πλάνα, παρμένα από παλιές ταινίες, που εντείνουν την λυρικότητα του φιλμ. Το κυριότερο όμως μεγαλούργημα είναι η ερμηνεία του Luca Marinelli στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι εκρήξεις, το πάθος και η ενέργειά του αποτυπώνονται στο ρόλο με τον πιο ταιριαστό τρόπο. Ακόμα και η ανάπτυξη του χαρακτήρα συμβαδίζει με την σταδιακή βελτίωση του γλωσσικού περιεχομένου, από λαϊκή ναπολιτάνικη διάλεκτο σε λόγια ιταλική.
Ένα βασικό φιλοσοφικό ερώτημα κυριαρχεί. Σε ένα ενδεχόμενο πόλεμο μεταξύ των κοινωνικών τάξεων ποιος άραγε θα νικήσει; Μάλλον κανένας! Ο Martin, αν και προλετάριος, κατακρίνει και τον σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό. Τον πρώτο για την εναντίωσή του στην αμετάβλητη εξελικτική πορεία της φύσης και τη νοοτροπία του «σκλάβου του κοινωνικού συνόλου» όπως θα έλεγε και ο φιλόσοφος-εξελικτικός βιολόγος Herbert Spencer. Τον δεύτερο για την αλαζονεία και την απληστία της άρχουσας μεγαλοαστικής τάξης. Προτείνει ένα διαφορετικό είδος ανθρώπου βασισμένο πάνω στα ατομικιστικά πρότυπα του Nietzsche. Ενός δηλαδή υπεράνθρωπου. Ενός αυτοδημιούργητου φιλοπερίεργου που αναγνωρίζει τα ελαττώματα και τον πόνο του. Τα εξωτερικεύει και αναδύεται μέσα από τις στάχτες του. Δημιουργεί μόνος του δικούς ηθικούς κανόνες με μηδενιστική θεώρηση. Ζει με πάθος και ερωτεύεται με όλο του το είναι. Επιζητεί αδιάκοπα την πνευματική του καθήλωση. Έρχεται όμως η στιγμή που αναγνωρίζει την ματαιότητα της ύπαρξης, του αέναου αγώνα για λύτρωση και βρίσκεται αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό.
Η ταινία δυστυχώς δεν έλαβε την αναγνώριση που της αρμόζει από το παγκόσμιο κοινό λόγω της πανδημίας που όλοι βιώνουμε. Γι’ αυτό άλλωστε κυκλοφόρησε διεθνώς με καθυστέρηση το 2020. Οι κριτικοί όμως της New York Times την εξύμνησαν και την συγκαταλέγουν μέσα στις τοπ 10 ταινίες του 2020. Στο Φεστιβάλ της Βενετίας προτάθηκε για Χρυσό Λέοντα καλύτερης ταινίας και ο Luca Marinelli κέρδισε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού.
Απ’ ό,τι φαίνεται ο συγγραφέας Martin Eden δεν υπάρχει. Είναι ένας καρπός της φαντασίας μας. Είναι απλά ένας ευγενής βάρβαρος. Ζει όμως μέσα μας. Δεν πρέπει ποτέ να τον καταστρέψουμε!