Ο Συλλέκτης

Αναζητώντας τη μεγαλειότητα του ανθρώπινου είδους οδηγήθηκα σε φιλοσοφικούς όρους της  συνείδησης.

Της ικανότητας , δηλαδή, του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται ερεθίσματα από το περιβάλλον του και βάση της μνήμης να τα ερμηνεύει δίνοντας τους κάποια σημασία.

 Έχοντας ως αφετηρία τη παραπάνω θεώρηση, το ερώτημα στο οποίο κατέφυγα σχεδόν αντανακλαστικά, ήταν στο πως θα μπορούσε ο άνθρωπος να ερμηνεύσει όλα αυτά τα ερεθίσματα, χωρίς να έχει πρώτα τη δυνατότητα αποθήκευσης τους, στο ‘’σκληρό δίσκο’’ του εγκεφάλου;

Πώς θα μπορούσε να συνεχίσει να ζει, χωρίς τις ικανότητες που του παρέχει το  μνημονικό του σύστημα;

Το θέμα ‘’μνήμη’’ απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί, τον κλάδο των νευροεπιστημών, αφού ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί ο ακριβής τόπος αποθήκευσης όλων αυτών των δεδομένων στον εγκέφαλο.

Βέβαια, σήμερα, επικρατεί  η άποψη πως η κατανομή της μνήμης πραγματοποιείται σε πολλά και διαφορετικά πεδία του εγκεφάλου, καθώς η ίδια εμφανίζει τεράστια ποικιλομορφία.

Όμως, ας μην αναλωθώ τόσο στο επιστημονικό της κομμάτι, αφού αυτό που ανέκαθεν με γοήτευε σε αυτή είναι το νόημα που δίνει στη ζωή.

Μια ζωή που συγκροτείται από τη συλλογή των  αναμνήσεων.

Έτσι, αντιλαμβάνομαι πως ο άνθρωπος μπορεί να ζει και όχι απλά να επιβιώνει.

Σε αυτό το σημείο, θα μου επιτρέψετε, να γίνω λίγο παραπάνω ρομαντική και  να δανειστώ από τη ταινία ‘’Φθηνά Τσιγάρα’’ του Ρένου Χαραλαμπίδη, τα εξής λόγια:

‘’.. μοναδική μου ιδιότητα, είμαι συλλέκτης. Μαζεύω το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου, στιγμές.’’

 Με αυτό το ρομαντικό τρόπο θα ερμήνευα τις ζωές μας.

Φανταζόμαστε, δημιουργούμε, ονειρευόμαστε βάσει της μνήμης που συλλέγουμε.

Στιγμών που βιώνουμε, αποθηκεύουμε, μετατρέπουμε σε αναμνήσεις και τις χρησιμοποιούμε για να χτίσουμε τον κόσμο μας.

Κόσμο κοινό για όλους, αλλά ταυτόχρονα και μοναδικό για τον καθένα.

Δίνουμε νόημα στις παρατηρήσεις μας και απαντήσεις σε αυτά που μας προβληματίζουν.

Σκεφτείτε για μια στιγμή, να ξυπνούσατε το πρωί και να μη θυμόσασταν το όνομα σας. Να βλέπατε τα πρόσωπα των αγαπημένων σας και να μην θυμόσασταν τίποτα. Τίποτα από αυτά που έχετε μοιραστεί.

Να μην είχατε καμία ανάμνηση, ένα κενό.

Να έχετε χάσει οποιαδήποτε γνώση αποκτήσατε όλα αυτά τα χρόνια με εύκολο ή δύσκολο τρόπο. Τις πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις που με κόπο διαμορφώσατε και σας προσδιορίζουν.

Ποιός θα ήσασταν τότε ; Ποιός θα ήταν ο σκοπός σας ;

• Βιώνοντας την απώλεια της μνήμης μέσα απτή μουσική.

Σκεπτόμενη παραπομπές και συσχετισμούς με το θέμα μου, αναζήτησα καταφύγιο εκεί που το συναίσθημα δεν έχει όρια έκφρασης, στη μουσική.

Από τη ροκ χροιά του David Gilmour στο ‘’Faces of stone’’, όπου ο καλλιτέχνης περιγράφει μια βόλτα στο πάρκο με την μητέρα του, που έπασχε από άνοια, λίγο πριν την χάσει από κοντά του.

Μέχρι την πιο indie κουλτούρα στο  τραγούδι ‘’Doing The Right Thing’’ των Daughter, όπου η τραγουδίστρια Elena Tonra περιγράφει τις σκέψεις της για τον τρόπο, με τον οποίο η οικογένεια της αντιμετωπιζεί την γιαγιά της, ασθενή της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Εισερχόμαστε σε ένα βυθό σκέψεων, που αφορά τη δική μας πιθανή στάση απέναντι σε αντίστοιχες καταστάσεις, αλλά και το φόβο της δικής μας κατάληξης με παρόμοιο τέλος.

Θεωρούμε τόσο δεδομένη την ανεξίτηλη καταγραφή των βιωμάτων μας στη μνήμη και το χρόνο, που ίσως να μην σκεφτήκαμε ποτέ άλλοτε τούτο το σενάριο .

Ωστόσο, κάθε άλλο παρά δεδομένη είναι.

Όσο αφορά το επιστημονικό κομμάτι, η νόσος του Αλτσχάιμερ, είναι μία εκφυλιστική νόσος που εμφανίζεται με αυξανόμενο κίνδυνο στη γεροντική ηλικία, αλλά και σπανιότερα σε νεότερα ηλικιακά άτομα. Προκαλεί πρώιμη απώλεια μνήμης, διαταραχές της προσωπικότητας, απώλεια προσαναταλισμού, δυσχέρεια του λόγου και ανησυχία.

Το παράδοξο, με τη συγκεκριμένη νόσο είναι πως παρά τη δημοτικότητα της, τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση της παραμένουν άγνωστα, με ορισμένες ενδείξεις προγενετικής διάθεσης να μας καθοδηγούν.

Για το λόγο αυτό, μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχει κλινική δοκιμασία για την ακριβή διάγνωση της νόσου. Αλλά, δίνεται βαρύτητα στη προσεκτική μελέτη ιστορικού και τη διεξαγωγή πολλών εξετάσεων νευρολογικής φύσης για τον αποκλεισμό άλλων μορφών άνοιας.

• Melting Memories.

Η παραπάνω εικόνα αποτελεί στιγμιότυπο της έκθεσης ‘’Melting Memories’’ του καλλιτέχνη τουρκικής καταγωγής Refik Anadol, ο οποίος δανειζόμενος εξοπλισμό και παιδικές αναμνήσεις μελών του Neuroscale Laboratory της Καλιφόρνια, επιδιώκει τη ψηφιακή αναπαραγωγή τους.

Το εγχείρημα αυτό, επιτυγχάνεται μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφημάτων που καταγράφουν τις αλλαγές στη δραστηριότητα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια που το άτομο ανακαλεί την επιθυμητή ανάμνηση.

Το σύνολο δεδομένων που τελικά συλλέγεται για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος με την πάροδο του χρόνου αντιστοιχίζεται σε έναν μοναδικό αλγόριθμο που δημιουργεί την παραπάνω πολυδιάστατη οπτική δομή  ταξιδεύοντας τον επισκέπτη στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπινου εγκεφάλου και των συναισθημάτων του.