Ποτέ άλλοτε η ανθρωπότητα δεν υπήρξε στο σημείο απόλυτης αλληλεπίδρασης και συντονισμού στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα. Ταξιδεύεις στην Ινδία και το Μαρόκο και ξάφνου γίνεσαι ένα με την εκεί επικρατούσα μόδα, κουλτούρα και ρυθμό ζωής, λαμβάνεις διάσπαρτες πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση του Λιβάνου, παίρνεις θέση για το Brexit και τις εκλογές στις ΗΠΑ. Αυτά δε συνέβαιναν πάντοτε, ούτε στο μέγιστο βαθμό που συμβαίνουν τώρα.
Οι χώρες ανά τον κόσμο είναι πλέον τόσο άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η παγκοσμιοποίηση στο ζενίθ της. Έχεις ξεφύγει από τα φυσικά σύνορα του κράτους σου κι αρχίζεις να αποκτάς γνώση για χώρες που λίγες δεκαετίες πριν δεν τις ξεχώριζες στο χάρτη. Η «γραμμή» ανάμεσα στις χώρες έγινε ευθεία μόλις πρόσφατα. Κι αυτό το φαινόμενο της πεταλούδας περιγράφεται με τον πιο γλαφυρό τρόπο σε ό,τι αφορά στην κλιματική αλλαγή.
Η πανδημία δεν είναι τίποτε άλλο παρά επιβεβαίωση του γεγονότος ότι η κλιματική αλλαγή είναι η μητέρα όλων των κρίσεων. Ταυτόχρονα, αποτελεί και την κορυφή της agenda για τις επόμενες δεκαετίες. Είναι μονόδρομος να ευαισθητοποιηθείς γύρω απ’ το θέμα, αν ακόμη δεν το έχεις πράξει. Και μη γίνεσαι χαζός. Δεν είναι θέμα «ταμπέλας» και πολιτικής θέσης. Μας αφορά όλους. Μην ψάχνεις διευκρίνιση σ’ αυτό.
Η μείωση της βιοποικιλότητας και η εισβολή του ανθρώπου στην άγρια φύση αυξάνει τις πιθανότητες ένας ιός να μεταφερθεί απ’ το ζωικό βασίλειο στον άνθρωπο. Κι αν ο εκάστοτε ιός έχει τα χαρακτηριστικά του Sars-Cov- 2, τότε σε χρόνο dt η επιδημία μετατρέπεται σε πανδημία. Αρκετά απλό, μα πόσο περίπλοκο κατέληξε; Η αποψίλωση των δασών, αυτή η μάστιγα, προκαλεί επιπρόσθετες συνέπειες: εξαπλώνεται ο άνθρωπος σε ενδιαιτήματα άγριας ζωής.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση της κτηνοτροφικής παραγωγής, την υπεραλίευση και τη μη βιώσιμη κατανάλωση καθιστούν προφανές το εξής: το μέλλον, είτε θα είναι πράσινο είτε δε θα υπάρξει. Μπορεί η σύναψη του περίφημου Green Deal να «έριξε» λίγο φως στο τούνελ, όμως, κατ’ εμέ, η πραγματική λύση βρίσκεται πολύ μακριά από μια τυπική θέσπιση μακροπρόθεσμων στόχων.
Απαιτείται ένας βαθύς μετασχηματισμός του κοινωνικού, οικονομικού και περιβαλλοντικού συστήματος. Όλα τούμπα, για να το πω απλά. Έννοιες όπως αιεφόρος ανάπτυξη, πολιτική οικολογία, οικοακτιβισμός, πράσινη ενέργεια θα έπρεπε ήδη να καθορίζουν το πολιτικοκοινωνικό status quo παγκοσμίως. Κι αυτές οι έννοιες είναι η αιχμή του δόρατος στην επανάσταση που όλοι αναζητούν. Δεν αρκεί ένας «ανώδυνος» περιβαλλοντισμός από τους influencers της γειτονιάς σου. Δυστυχώς.
Πολλές φορές στο παρελθόν, πολιτισμοί κινδύνεψαν ή ακόμη και χάθηκαν εξαιτίας της απληστίας, της αλαζονείας ή και της άγνοιας των ανθρώπων. Η πίεση που δέχεται το είδος μας, όμως, είναι πιο εκτεταμένη και συστηματική αυτήν τη φορά, λένε οι επιστήμονες. Συντελείται η έκτη μαζική εξαφάνιση ειδών.
Η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ύστερα, έχει και οικονομικά οφέλη, εκτός των περιβαλλοντικών. Και δε χρειάζεται να είσαι ο Elon Musk για να αντιληφθείς ότι η αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος μπορεί να σου εξασφαλίσει ενέργεια για όλες σου τις ανάγκες ανεξαιρέτως, σε αδιανόητα χαμηλότερες τιμές απ’ τα ορυκτά καύσιμα. Και η τεχνολογία μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία διεπιστημονικών εργαλείων για ένα πράσινο μέλλον.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τώρα συντελείται η σπουδαιότερη μάχη για τη σωτηρία του πλανήτη μας. Άλλοι υποστηρίζουν, ότι φαντάζει ουτοπική η επιστροφή σε ένα υγιές οικοσύστημα, υποδεικνύοντας ουσιαστικά ένα δυστοπικό μέλλον, με πανδημίες, περιβαλλοντικούς μετανάστες και θηριώδεις πυρκαγιές να μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Αγχώνεσαι καθόλου;
Θα έπρεπε να συμπεριφέρεσαι σα να έχει αρπάξει φωτιά το σπίτι σου. Σκέψου λίγο το διαμέρισμά σου να καίγεται. Και τώρα, σκέψου το πραγματικό σου σπίτι να καίγεται. Γιατί η Γη αυτό βιώνει.