Κάθε στιγμή μετράει

Πόσο ευχάριστο μέρος είναι το μυαλό μας;

Αυτό το ερώτημα με βασάνιζε καθ΄ όλη τη διάρκεια βλέποντας την ταινία Still Alice -μία από τις πολλές ταινίες που γέμισαν τις μέρες της καραντίνας μου.

Η ταινία, που στα ελληνικά μεταφράζεται “Κάθε στιγμή μετράει”, πραγματεύεται την ιστορία μίας γυναίκας που στα 50 της διαγιγνώσκεται με πρόωρο Alzheimer. Η Alice πανεπιστημιακός, σύζυγος και μητέρα τριών παιδιών, καλείται να αντιμετωπίσει μία νέα πραγματικότητα· αυτή της απώλειας της μακροπρόθεσμης μνήμης της. Ως υψηλά διανοούμενο άτομο, σκαρφίζεται δημιουργικούς τρόπους να επιβραδύνει την ασθένεια της. Με συμπονετικό και ειλικρινή τρόπο παρουσιάζεται η εξέλιξη της νόσου αλλά και η προσπάθεια διατήρησης μίας “κανονικότητάς” στην καθημερινότητα και τις διαπροσωπικές της σχέσεις. Η μάχη της αποδεικνύεται τελικά άνιση και προοδευτικά προκαλεί εκπτώσεις στη μνήμη. Ξεκινώντας από μικρά πράγματα όπως τα κλειδιά, προχωράει σε λέξεις, αναμνήσεις και πρόσωπα που την συνόδευσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Δεν είμαι ωστόσο ειδικός να αναλύσω την ιδιαίτερη αυτή περίπτωση και τις δυσκολίες που συναντά ένα άτομο σαν την Αlice. Γι’αυτό, θα αφήσω την ταινία να σας προβληματίσει περαιτέρω. Ορμώμενη, όμως, από την ταινία θα μεταφερθώ κατευθείαν στο “δια ταύτα” το οποίο μου είναι περισσότερο οικείο. Ένας παραλληλισμός που προέκυψε αναπόφευκτα λοιπόν, ήταν η σημαντικότητα των αναμνήσεών μας.

Οι αναμνήσεις μας είναι ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ της ταυτότητάς μας. Υπάρχουν στοιβαγμένες σε μικρά “κουτάκια” στο μυαλό μας από τα οποία ξεπηδούν με δική τους πρωτοβουλία κάθε φορά που κάτι καινούριο έρχεται να ταράξει τη δική μας κανονικότητα. Eικόνες απ’ όταν ήμασταν μικροί και μετρούσαμε αντίστροφα μέχρι να έρθει η ώρα να συναντηθούμε με τους παιδικούς μας φίλους τα μεσημέρια του καλοκαιριού, σαν να μην είχαμε περάσει και όλες τις προηγούμενες μέρες μαζί. Αναμνήσεις που έρχονται με μυρωδιές, σερβιρισμένες στον δίσκο από τα χεράκια της γιαγιάς και κρύβουν ιστορίες από όλες τις φορές που φύλαξε το μυστικό μας. Όλες οι πρώτες φορές αλλά και εκείνες που έμοιαζαν σαν να ήταν η πρώτη φορά. Κι έπειτα, είναι και εκείνες που έρχονται μαζί με γέλια και αγγίγματα για να θυμίζουν την κάθε φορά που κοιτάξαμε γύρω μας και νιώσαμε οι πιο τυχεροί άνθρωποι του πλανήτη.

Οι αναμνήσεις όμως είναι αυτόνομες και μπορεί να γίνουν και επικίνδυνες. Ειδικά όταν μεταπηδούν σε περιοχές “εκτός συνόρων” και μπλέκονται με τη φαντασία. Πολλές φορές ωραιοποιούμε τις αναμνήσεις μας, χρωματίζουμε με περισσότερο ροζ τις στιγμές που έχουμε ζήσει. Πιανόμαστε από αχνές εικόνες δημιουργώντας ακόμα και σενάρια. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν δεν είμαστε διατεθειμένοι να διαχειριστούμε την πραγματικότητα. Οι απότομες αλλαγές που δεν μας βρίσκουν αυτουργούς, αλλά θεατές, μας κάνουν να ανατρέχουμε μανιωδώς στα δικά μας κουτάκια. Ξαναζούμε το “τότε”, αρνούμενοι να αντιμετωπίσουμε το “τώρα”. Τέτοιου είδους αναμνήσεις μπορεί να προσφέρουν μία εφήμερη ανακούφιση αλλά η επίγευση έχει πάντα μελαγχολία μόλις αρχίσουν να ξεβάφουν.

Η λύση φυσικά δεν είναι ο κάδος ανακύκλωσης. Πρώτον, γιατί αυτό δεν είναι εφικτό. Δεύτερον, γιατί μας δένουν με τους ανθρώπους μας, μας υπενθυμίζουν παλιές εκδοχές του εαυτού μας και μας προφυλάσσουν από τα λάθη μας. Η λύση, λοιπόν, για να είναι και το μυαλό μας ένα όμορφο μέρος για να ζούμε, είναι να αφήνουμε μερικά κουτάκια κενά.

Μερικές από τις πιο όμορφες αναμνήσεις μας, είναι αυτές που δεν έχουμε ζήσει ακόμη.